Położna i jej rola w niepłodności małżeńskiej

Do roli rodziców dobrze jest się przygotować. Według specjalistów prawidłowe przygotowanie do ciąży para starająca się o potomstwo powinna zacząć rok wcześniej. W pełni świadome planowanie minimalizuje ryzyko powikłań związanych z ciążą i/lub porodem oraz zmniejsza ryzyko problemów zdrowotnych u dziecka nie tylko zaraz po urodzeniu, ale także w późniejszym okresie jego życia.

Jednak nierzadko ten właśnie rok starania się o dziecko wizualizuje, czy para jest płodna. O niepłodności możemy mówić, kiedy przez rok współżycia seksualnego z przeciętną częstotliwością 3-4 stosunków tygodniowo, bez stosowania jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych kobieta nie może zajść w ciążę.

 

Najczęściej przyczynami niepłodności małżeńskiej są czynniki dotyczące nie tylko jak to by się mogło wydawać samej kobiety, ale jak sama nazwa wskazuje również  jej partnera. Jest to problem zdrowotny, ale też społeczny. Dotyczy dwojga partnerów- młodych, aktywnych, pełnych nadziei na posiadanie potomstwa i powiększanie rodziny. Trudności w zajściu w ciążę i posiadania upragnionego dziecka powoduje, że pogarszają się relacje między partnerami, a poczucie dobrostanu ulega zaburzeniu.


W wyjątkowych przypadkach źródłem niepłodności są problemy dotykające tylko kobiety (np. niedrożność jajników) czy tylko mężczyzn (np. brak plemników w nasieniu). W znacznej większości przyczyną niepłodności małżeńskiej jest szereg czynników, które można zaobserwować u obydwojga partnerów – niezależnie od płci. Należą do nich:

  • zły styl życia (nałogi, życie w stresie, mało aktywny tryb życia)
  • wiek (wraz z wiekiem dochodzi do pogorszenia sprawności seksualnej oraz do zmniejszenia płodności u obojga partnerów)
  • choroby (jeśli któryś z partnerów cierpi na jakieś choroby, musi brać silne leki bądź przebył w przeszłości chorobę, która zostawiła po sobie trwały uszczerbek na zdrowiu)
  • waga (ma ogromne znaczenie dla zdrowia, a więc i zdolności do prokreacji. Zaburzenia wagi mogą powodować zaburzenia w gospodarce hormonalnej i uniemożliwić poczęcie)
  • życie intymne (gdy stosunki seksualne są zbyt rzadkie, minimalizują się też szanse na ciążę).

 

Jaka jest rola położnej w niepłodności małżeńskiej?

Po pierwsze: edukacja. Zadaniem położnej jest pomoc pacjentce w scharakteryzowaniu cykli miesiączkowych oraz objaśnienie naturalnych metod rozpoznawania płodności.


Po drugie: zaufanie i rozmowa. Ważnym jest, aby położna wzbudziła w pacjentce chęć zaufania a przy tym konieczne jest, aby wykazała się empatią, ale i spokojem podczas rozmowy. Tutaj położna wkracza w intymną sferę życia kobiety- udziela informacji na temat opieki przedkoncepcyjnej, ale I szuka problemu niepłodności poprzez analizę okresu prokreacji- zadaje pytania na przykład o to jak często para współżyje? Ile razy w tygodniu? Czy współżyje tylko w okresie płodności czy także poza nim?


Nawiązanie więzi z pacjentką na fundamencie zaufania, gwarantuje odpowiedni kontakt, przeciwdziała postawom bierności i beznadziejności. Dzięki temu pacjenci stają się równorzędnymi partnerami we wspólnym działaniu nad rozwiązaniem problemu niepłodności małżeńskiej. Empatia położnej powoduje, że małżonkowie czują się rozumiani, akceptowani i wspierani w swoich usiłowaniach zrozumienia problemu niepłodności.


Po trzecie: położna w roli psychologa. Przeprowadzając wywiad pod aspektem psychologicznym należy również zapytać o relacje pomiędzy partnerami (Czy są prawidłowe? Czy partner nie wymusza na drugim posiadania dziecka?), a także o występowanie czynników zewnętrznych tj. stres, nałogi, zmęczenie itp., ponieważ może zdarzyć się tak, że wyeliminowanie tych czynników bądź naprawa relacji z partnerem w zupełności wystarczy do rozwiązania problemu niepłodności.

 

Co robić, jeśli to wszystko jest ciągle za mało?    

Jeśli wcześniejszy wywiad i porady okazały się nieskuteczne, kolejnym krokiem będzie diagnozowanie i leczenie niepłodności małżeńskiej poprzez położną we współpracy z lekarzem. Diagnostykę powinno się rozpocząć od zebrania bardzo szczegółowego wywiadu dotyczącego zdrowia partnerów oraz aspektów psychologicznych o których wspomniałam wyżej.

 

Para, u której  wstępnie rozpoznano niepłodność małżeńską musi przejść szereg badań mających na celu odszukanie źródła problemu. Rozpoczynając diagnostykę przeprowadzamy równolegle badania zarówno u mężczyzny jak i u kobiety. Przede wszystkim musimy się upewnić, czy u kobiety występuje owulacja i jaka jest jej jakość. Istotne są testy owulacyjne, ale bardzo ważnym wskaźnikiem jest też ocena śluzu szyjkowego.

 

Nieodłącznym elementem diagnostyki u kobiety jest wykonanie badania ginekologicznego oraz USG narządu rodnego.  USG nie wyczerpuje możliwości diagnostycznych, niezwykle istotne są również badania hormonalne. Czasami wymagane są także badania tj. laparoskopia, hydrosonografia czy też badanie drożności jajowodów.

 

Natomiast jeśli chodzi o mężczyzn, to najistotniejsze jest badanie nasienia. W przypadku nieprawidłowych wyników przeprowadza się jeszcze dodatkowe badania, którymi są USG, konsultacja urologiczna, badanie prostaty oraz kontrola hormonów. Do standardowych badań w niepłodności małżeńskiej należą również badania bakteriologiczne. Ostatecznością w diagnostyce niepłodności są badania genetyczne i immunologiczne.


Jak można leczyć niepłodność małżeńską?

Leczenie niepłodności małżeńskiej możemy podzielić na leczenie farmakologiczne, chirurgiczne oraz metody wspomaganego rozrodu. Wybranie metody leczenia dokonuje się na podstawie wykonanej wcześniej diagnostyki. W przypadku wystąpienia zaburzeń hormonalnych u partnerów stosuje się terapie hormonalne a jeśli problemem są infekcje układu moczowo-płciowego wymagana jest antybiotykoterapia.

 

W przypadku niepłodności na podłożu immunologicznym, leczenie polega na wyizolowaniu z krwi partnera limfocytów i podanie ich w szczepionce kobiecie. Wprowadzenie tych komórek ma pobudzać mechanizmy, których zadaniem jest ochrona zarodka, przed atakiem przeciwciał w ciele kobiety. Chirurgiczne leczenie niepłodności u mężczyzny wykorzystywane jest np. w przypadku żylaków  powrózka nasiennego (wtedy wykonuje się zabieg ich usunięcia) lub niedrożności nasieniowodów (wykonuje się operacyjne udrożnienie). Jeśli chodzi o kobiety, ten rodzaj leczenia ma zastosowanie w przypadku niedrożności jajowodów, wad budowy macicy, mięśniaków, torbieli jajników oraz endometriozy.

 

Natomiast do metod wspomaganego rozrodu należą inseminacja, czyli wprowadzenie nasienia mężczyzny do macicy oraz In vitro czyli zapłodnienie pozaustrojowe.


Jaka jest rola położnej w diagnostyce niepłodności małżeńskiej?

Rola położnej podczas diagnostyki polega w głównej mierze na asystowaniu lekarzowi podczas przeprowadzanych badań oraz na wsparciu psychicznym pacjentów. Wsparcie pacjentów z problemami prokreacyjnymi powinno obejmować zarówno tzw. wsparcie informacyjne, gdzie należy koncentrować się na objaśnianiu procedur medycznych i mogących wystąpić trudności, jak i tzw. wsparcie emocjonalne, gdzie uwagę należy skupić na zbudowaniu zaufania do lekarzy i stosowanych przez nich metod leczenia. Da to szansę na zapewnienie poczucia akceptacji i wzmocnienie wiary we własne siły.


Problem niepłodności powinien być traktowany przez personel medyczny jak każdy problem zdrowotny, a mianowicie jako zadanie do rozwiązania z przedstawieniem pacjentom realnych szans powodzenia. Zatem położna powinna trzymać pieczę nad prawidłową relacją zarówno pomiędzy pacjentami a lekarzem, jak również pomiędzy samymi partnerami.

 

Najkorzystniejsze efekty wsparcia psychologicznego możemy osiągnąć w przypadku, gdy małżeństwo nie jest świadome udzielanego wsparcia, dzięki czemu partnerzy zachowają poczucie własnej skuteczności i kontroli nad obecną sytuacją.

 

Należy również pamiętać o tym, aby udzielane przez położną wsparcie nie było zbyt przesadne, ponieważ taka nadmierna relacja może zagrażać dążeniom do samodzielności i niezależności pacjentów. Takie działanie może doprowadzić do uzależnienia od tego rodzaju pomocy. Położna musi także unikać udzielania nieadekwatnego do obecnej sytuacji wsparcia, gdyż może się to stać dodatkowym i niepotrzebnym obciążeniem, szczególnie w tak trudnej sytuacji jaką jest niepłodność.

 

 

 

2018-07-12