Wszak ta mała osoba spędziła ostatnie dziewięć miesięcy w zupełnie innych warunkach, a teraz nagle człowiek musi dostosować się do życia na tym świecie i musi nastąpić to w bardzo krótkim czasie. Żeby więc noworodek mógł zaadaptować się do życia poza macicą, w jego ciele zachodzi bardzo wiele zmian.

Najważniejsze zmiany i adaptacje mają miejsce w układzie krążeniowo-oddechowym noworodka i rozpoczynają się wraz z pierwszym oddechem. Pierwszy oddech pojawia się zwykle w ciągu 30-60 sekund od urodzenia się maleństwa i powoduje kaskadę zmian w organizmie. W czasie gdy dziecko znajduje się w macicy, jest zaopatrywane w tlen poprzez łożysko, które również usuwa dwutlenek węgla. Jego płuca więc nie spełniają swojej normalnej roli i nie biorą udziału w wymianie gazowej. Po porodzie musi się to bardzo szybko zmienić.

Wraz z pierwszym oddechem dziecka rozpręża się jego klatka piersiowa, zwiększa się przepływ krwi przez płuca i wprowadzona zostaje do nich pierwsza porcja powietrza. W pęcherzykach płucnych znajduje się surfaktant, która zapobiega ich zapadaniu podczas wydechu. Jest to ważne i dlatego w przypadku ryzyka porodu przedwczesnego podajemy mamie sterydy mające na celu wcześniejsze dojrzewanie pęcherzyków płucnych tak aby się nie zapadały.

Pęcherzyki płucne muszą oczyścić się z płodowego płynu płucnego. Następuje to poprzez wchłanianie tego płynu, a także częściowo poprzez ucisk klatki piersiowej dziecka w czasie porodu. Gdy dziecko weźmie pierwszy oddech, umożliwiając płucom rozpoczęcie funkcjonowania, dochodzi do zmian także w obrębie anatomii jego układu krwionośnego. Zamyka się otwór owalny w sercu, który w czasie życia wewnątrzmacicznego umożliwiał przepływ krwi między przedsionkami serca. Zamykają się również tętnice i żyła pępowinowa – w ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka zamienią się w więzadła.

Jest jeszcze jeden przewód, który ze względu na zmiany w krążeniu musi zamknąć się po porodzie – przewód Botalla inaczej zwany przewodem tętniczym. Łączy on pień płucny z aortą i po porodzie musi ulec zamknięciu ze względu na zmiany w krążeniu krwi i przejęcie funkcji wymiany oddechowej przez płuca. Z czasem przekształca się w więzadło tętnicze.

Istotne zmiany zachodzą również w systemie termoregulacji noworodka. W okresie płodowym dziecko nie miało potrzeby samodzielnej regulacji temperatury. Zaciśnięcie pępowiny i chwilowe oziębienie organizmu związane z wyciągnięciem dziecka z macicy powoduje obniżenie ilości substancji hamujących samodzielną termoregulację w życiu płodowym. Głównym źródłem ciepła jest spalanie brązowej tkanki tłuszczowej, która stanowi od 2 do 6 procent masy ciała dziecka. Dodatkowo, donoszony noworodek jest w stanie regulować temperaturę swojego ciała poprzez skurcz lub rozkurcz naczyń. Utrzymanie optymalnej temperatury ciała dziecka sprzyja adaptacji jego organizmu do życia zewnątrzmacicznego, dlatego tak ważne jest zapewnienie mu komfortu cieplnego.

Jak więc można się przekonać, w malutkim ciele noworodka dochodzi do ogromnej ilości zmian w bardzo krótkim czasie. Wiedza na ten temat może uświadomić nas wszystkich, co do istoty niezwykłego cudu natury, jakim są narodziny dziecka i jakim jest początek nowego życia poza łonem matki.

2018-11-09