Menopauza chirurgiczna. Zespół pokastracyjny

Podczas, gdy menopauza naturalna jest po prostu częścią procesu starzenia się kobiecego organizmu, to, w odróżnieniu od niej, menopauza chirurgiczna (jatrogenna) pojawia się w rezultacie interwencji medycznych, takich jak obustronne wycięcie jajników lub zniszczenie jajników w przebiegu np. radioterapii. A co to oznacza dla kobiety? Otóż, usunięcie jajników u kobiet przed menopauzą, bez włączenia estrogenowej terapii zastępczej, naraża je na poważne konsekwencje zdrowotne, związane właśnie z niedoborem estrogenów.

Decyzja o ewentualnym zabiegu usunięciu jajników powinna być podjęta przed operacją w czasie rozmowy lekarza z pacjentką, biorąc pod uwagę jej indywidualne poglądy i emocje, dotyczące postrzegania własnego ciała i seksualności, po dokładnym przedstawieniu korzyści płynących z funkcjonowania jajników, zagrożenia nowotworami jajnika oraz ryzyka ponownej operacji z powodu łagodnych zmian przydatków. Zmiany hormonalne spowodowane chirurgiczną menopauzą łączą się z pogorszeniem przebiegu rekonwalescencji pooperacyjnej oraz szeregiem poważnych konsekwencji zdrowotnych. Znaczne obniżenie wcześniejszego poziomu estrogenów po usunięciu jajników u kobiet przed menopauzą, prowadzi często do pojawienia się ostrych objawów wypadowych i to w efekcie krótkoterminowym.

 

Kobiety cierpią z powodu nasilonych uderzeń gorąca, nocnych potów, zaburzeń snu oraz wahań nastroju. Ponadto, taki stan prowadzi organizm do przyspieszonej utraty kolagenu i starzenia się skóry oraz zaburzeń seksualnych. Niedobór estrogenów powoduje atrofię (zanik) nabłonka pokrywającego błonę śluzową pochwy, zmniejsza się też zawartość glikogenu w komórkach nabłonka, zanika fizjologiczna flora bakteryjna, a wzrasta pH pochwy.

 

Sytuacja taka sprzyja rozwojowi stanu zapalnego, a co za tym idzie - może wsytąpić świąd, pieczenie oraz dyspareunia (bolesne współżycie). Zmniejszenie produkcji śluzu przez gruczoły błony śluzowej powoduje utratę wilgotności pochwy oraz uczucie suchości pochwy. Podobnie, jak w pochwie, tak i w układzie moczowym, dochodzi do niepożądanych zmian zanikowo - zapalnych. Pacjentki zgłaszają częstomocz, parcie na mocz, nawracające zakażenia oraz nasilenie nietrzymania moczu, a to wszystko nawet z osobna uniemożliwia satysfakcjonujące życie płciowe.

 

Przewlekły niedobór estrogenów jest także uznawany za przyczynę wzrostu ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego i osteoporozy. Ponadto, ich mniejsze stężenie wpływa niekorzystnie na profil lipidowy, czyli na poziom cholesterolu we krwi kobiety. Pojawia się wtedy problem z otyłością. Zwiększa się także ryzyko wystąpienia epizodów depresyjnych oraz zaburzeń funkcji poznawczych u kobiety.

 

U znacznej większości kobiet pozbawionych jajnikowego źródła hormonów płciowych rekomenduje się stosowanie hormonalnej terapii zastępczej. Według wielu badaczy, ich szybkie włączenie do terapii zespołu pokastracyjnego u kobiet, bo tak też nazywa się menopauzę chirurgiczną, daje bardzo dobre efekty profilaktyczno – lecznicze powyższych objawów i związanych z nimi powikłań. Udowodniono także, że wdrożenie estrogenowej terapii zastępczej znacznie poprawia stan psychiczny u operowanych pacjentek, powoduje spadek konieczności stosowania u pań antybiotyków oraz silnych leków uspokajających w okresie pooperacyjnym, a także skraca średni czas hospitalizacji.

 

Co to wszystko oznacza dla kobiety? Otóż, podjęta decyzja o usunięciu jajników nie jest prosta i bez konsekwencji - zarówno dla pacjentki, jak i dla lekarza. Ale na pewno konieczność przeprowadzenia takiego zabiegu ma poważne podłoże – jest często wynikiem decyzji o ratowaniu życia kobiety. Ponadto, należy pamiętać, że wiele dziewczyn leczonych z powodu posiadania raka jajnika, niestety, traci go.

 

Czy biorąc pod uwagę wszystkie powikłania, które wymieniłam, operacja usunięcia jajników jest tzw. wyborem mniejszego zła w postaci menopauzy chirurgicznej? Otóż niekoniecznie. Mamy jeszcze do dyspozycji wiele rozwiązań pomocnych na drodze radzenia sobie z objawami i konsekwencjami chirurgicznej  menopauzy. Tym najbardziej sprawdzonym i zalecanym jest właśnie hormonalna terapia zastępcza. Niestety, i ona ma pewne swoje ograniczenia oraz przeciwwskazania, dlatego też każdy przypadek problemów zdrowotnych powinien być indywidualnie skonsultowany z lekarzem prowadzącym i to najlepiej - jak najwcześniej, nawet jeszcze przed operacją.

 

2019-10-11