Kraina lalek czyli historia niezwykłej zabawki

Powiada się, że każda zabawka ma jakąś swoją historię... Zachęcamy do poznania krótkiej wersji dziejów europejskiej lalki, zabawki przyjmującej różne postaci i po dziś dzień ogromnie lubianej przez maluszki.

Lalki można przytulać i szeptać im do ucha najróżniejsze tajemnice. Lalka bierze udział w wychowaniu, uczestniczy w grach społecznych lub odgrywa rolę jakiejś postaci z przeczytanej przez mamę książeczki. Skąd jednak się wzięły te niezwykłe zabawki?

 

Archeologia nie udzieliła dotąd jednej, wyczerpującej odpowiedzi na temat tego, od jak zamierzchłych czasów dzieci w Europie bawią się lalkami. Bo figurki przedstawiające najróżniejsze postaci towarzyszyły ludziom od głębokiej starożytności. Czy jednak były to ważne przedmioty kultu, pomysłowe dekoracje pomieszczeń czy wreszcie jednak - dziecięce zabawki?

 

Średniowiecze, jak w wielu innych dziedzinach życia Europy, również w lalkarstwie okazało się mniej kreatywne i zdecydowanie prostsze w formie od wielu osiągnięć czasów starożytnych. Jednak w średniowieczu, w zakresie sztuki tworzenia oryginalnych, miniaturowych postaci, ogromny postęp nastąpił za sprawą rozwoju teatrów lalkowych. Miniaturowe figurki były też wszechobecne. Co ciekawe, najstarsza lalka znaleziona w Polsce – datowana między IX a XII wiekiem - to prosta figurka z patyka, na którym zaznaczone zostały głowa oraz nogi tajemniczej postaci.

 

W renesansie zastosowanie przy tworzeniu fantastycznych lalek znalazła praktyczna masa plastyczna, jaką jest papier mâché. To spopularyzowało miniaturowe figurki wśród szerszych kręgów społecznych, niż tylko arystokraci. Surowiec powstały z rozdrobnionego, rozmiękczonego wodą papieru – ów papier mâché - służył w Europie przede wszystkim do tworzenia miniaturowych głów oraz kończyn lalek, utrzymujących się na szmacianym korpusiku. Końskie lub nawet ludzkie włosy tworzyły fryzury lalek, które całe ciekawie kolorowano i czasami stylizowano miniaturowymi szatami.

 

Kolejnymi, doskonałymi surowcami, które pozwoliły w historycznych czasach na masowe produkowanie lalek do zabawy, okazały się być drewno oraz wosk. Drewno rzeźbiono ręcznie i fantazyjnie malowano, wosk mieszano zaś z tłuszczem i pigmentem, co dawało odlanej figurce efekt imitujący kolor skóry mieszkańców Europy. I tak oto lalki dla dzieci stają się popularnymi zabawkami.

 

W Europie na początku XVIII wieku alchemicy, przede wszystkim Ehrenfried Walther von Tschirnhaus oraz jego uczeń Johann Friedrich Böttger odkrywają technologię tworzenia niezwykłej, delikatnej ceramiki, znanej wcześniej tylko Chińczykom. Porcelana – bo o niej to mowa – całkowicie zrewolucjonizowała europejskie lalkarstwo. Ciekawym przykładem są bisque dolls, delikatne laleczki powstające z masy ceramicznej wypiekanej w stosunkowo niskiej temperaturze. Będąc o wiele mniej wytrzymałe niż inne ceramiczne produkty, kruche laleczki wymagały ogromnej finezji w dotyku.

 

W XVIII wieku zaczyna też, początkowo jednak powoli, popularyzować się w Europie lalka-dzidziuś, czyli zabawka, która jest po dziś niezwykle powszechnym przedmiotem w dziecinnym pokoju zabaw.

 

Wiek XX oraz XXI to już masowa produkcja lalek dla dzieci z coraz lepiej dostosowywanych do zabawy i coraz bezpieczniejszych dla zdrowia tworzyw sztucznych. Dlatego obecne każdy szanujący się sklep z zabawkami posiada w swoim asortymencie najróżniejsze lalki.

 

 

 

2018-10-20