Niedotlenienie okołoporodowe jest najczęstszym czynnikiem zachorowalności i umieralności wśród noworodków. Zwykle mamy do czynienia z krótkotrwałym niedotlenieniem, a ciężkie niedotlenienie okołoporodowe dotyczy szacunkowo jednego na tysiąc noworodków. Skutki i konsekwencje rzutują na rozwój układu nerwowego i pozostałych narządów. Obecnie postęp w rozwoju techniki, medycyny i opieki neonatologicznej umożliwił ograniczenie powstawania niekorzystnych skutków niedotlenienia. Do oddziałów intensywnej opieki noworodka, została wprowadzona metoda hipotermii leczniczej, która u noworodków urodzonych o czasie lub prawie o czasie zmniejsza konsekwencje niedoboru tlenu.
Czym jest niedotlenienie okołoporodowe noworodka?
Niedotlenienie okołoporodowe noworodka jest częstą patologią okresu noworodkowego. Stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zgonów noworodka w okresie okołoporodowym oraz najważniejszą przyczynę zaburzeń neurorozwojowych w późniejszym wieku. Do czynników ryzyka zaliczamy dużą masę urodzeniową, przedłużający się poród, poród zabiegowy, anemię płodu, zakażenie wewnątrzmaciczne, ciążę przenoszoną, choroby matki (nadciśnienie, cukrzyca, uzależnienie lekowe, choroby układu oddechowego), oraz patologię łożyska (niedorozwój, zwłóknienie, odklejenie) i pępowiny (pęknięcie, ucisk, węzeł prawdziwy).
W skutek hipoksemii, czyli obniżonej zawartości tlenu we krwi i niedokrwienia, czyli zmniejszonej perfuzji krwi w określonym obszarze tkanek, dochodzi do encefalopatii niedotlenieniowo-niedokrwiennej. W zależności od stopnia niedotlenienia, może mieć przebieg łagodny, umiarkowany lub ciężki.
Do objawów postaci łagodnej ENN zaliczamy: nadpobudliwość, przewagę układu współczulnego, tachykardię (przyspieszona akcja serca).
Postać umiarkowaną charakteryzuje senność, hipotonia mięśniowa, bradykardia (częstość akcji serca wynosi poniżej 60 razy na minutę), okresowe drgawki.
Do postaci ciężkiej niedotlenienia okołoporodowego noworodka zaliczamy: śpiączkę, mózgowego porażenia dziecięcego, upośledzenia umysłowego, zaburzeń poznawczych, padaczki, zgon.
Hipotermia
Hipotermia lecznicza jest procesem prowadzącym do obniżenia (wewnętrznej i zewnętrznej) temperatury organizmu, poniżej wartości fizjologicznych, podczas procesu leczniczego. Możemy wyróżnić jej trzy stopnie: hipotermię łagodną (36-33C), umiarkowaną (32- 28C) i głęboką (20-10C).
Efekt leczniczy hipotermii związany jest ze zwolnieniem metabolizmu tkanki nerwowej mózgu, prowadzącym do zmniejszenia zapotrzebowania na glukozę i tlen.
Dla kogo jest przeznaczona hipotermia?
Hipotermii leczniczej po niedotlenieniu okołoporodowym poddawane są noworodki urodzone w 36 tygodniu ciąży lub powyżej, u których stwierdza się co najmniej jedno z niżej wymienionych kryteriów:
– wartość w skali Apgar mniejsza lub równa 5 w 10 minucie po urodzeniu
– resuscytacja z użyciem rurki wewnątrztchawiczej lub maski tlenowej 10 minut po urodzeniu.
– kwasica – pH krwi pępowinowej lub pH krwi tętniczej niższe niż 7,00 w ciągu 60 minut po urodzeniu
– niedobór zasad BE wynoszący co najmniej 16 mmol/l w ciągu 60 minut po urodzeniu.
Na czym polega hipotermia lecznicza?
W selektywnym chłodzeniu głowy stosuje się specjalną czapeczkę cool-cup. Została ona zaprojektowana i zbudowana z trzech komplementarnych warstw, z których każda spełnia określoną funkcję.
W metodzie polegającej na chłodzeniu całego ciała umieszcza się noworodka w wyłączonym (nieogrzewanym) inkubatorze na chłodzącym kocu, w którym reguluje się temperaturę przepływającej cieczy za pomocą termostatu. Dla uzyskania temperatury w odbycie 33–34˚C zwykle termostat jest ustawiony na 25–30˚C. W przypadku selektywnego chłodzenia głowy docelowa temperatura ciała wynosi 34–35˚C, w drugiej metodzie – 33–34˚C. Czas trwania hipotermii wynosi 72 godziny. Ogrzewanie jest stopniowe, nie szybciej niż 0,5˚C na godzinę.
Troche historii…
Już w starożytności zauważono dobroczynny wpływ zimna na chorych, np. układanie rannych w śniegu w celu zmniejszenia krwawienia . W czasach nowożytnych również dostrzegano terapeutyczne działanie oziębiania pacjenta, ponieważ przeżywalność rannych pozostających dłużej na zimnie była większa niż tych, których umieszczono w pomieszczeniach ciepłych. Dopiero na początku XX wieku przeprowadzono doświadczenia, które ostatecznie potwierdziły ochronne właściwości hipotermii, a lata 50 oraz 80 dały pozytywne wyniki zastosowania hipotermii w przypadku pacjentów neurologicznych.
2018-08-05
