Dzieci szczepić czy nie? Przeciwwskazania do szczepień

Temat szczepień jest wciąż tematem budzącym wiele kontrowersji. Tym razem jednak nie będzie to kolejny tekst „za” i „przeciw”, ale wskazówki dla tych rodziców, którzy zdecydowali się zaszczepić swoje dzieci zgodnie z kalendarzem szczepień, ale nie wiedzą, czy obecny stan ich dziecka na to pozwala.

Na początku warto zaznaczyć, że uniwersalne przeciwwskazania do szczepień obejmują tylko kilka wyjątkowych sytuacji, a każda szczepionka zawiera ulotkę ze swoimi specyficznymi przeciwwskazaniami i zaleceniami. Ponadto, ostateczna decyzja o zaszczepieniu konkretnego dziecka należy do lekarza pediatry i rodzica.  
               

Przede wszystkim szczepienia nie należy wykonywać u dzieci, u których wystąpiła w przeszłości po podaniu tej szczepionki jakakolwiek ciężka reakcja alergiczna, gdyż ponowne podanie szczepionki u takiego dziecka może wywołać jeszcze silniejsze objawy i zagrażać jego życiu. Zaś łagodniejsze reakcje alergiczne, zwłaszcza w postaci wysypki na skórze, nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia. Wskazania do odłożenia szczepienia na później uwzględniają nie tylko bezpieczeństwo dziecka, ale także uzyskanie odpowiedniego poziomu ochrony przed zachorowaniem na daną chorobę po zaszczepieniu.

 

Dlatego szczepionek, które zawierają żywe bakterie i wirusy (tzn. przeciwko gruźlicy, odrze, śwince i różyczce, ospie wietrznej, rotawirusom), zazwyczaj nie podaje się dzieciom z ciężkimi zaburzeniami odporności, tj. niektóre wrodzone niedobory odporności, AIDS, leczenie nowotworów złośliwych, po przeszczepieniu narządów. Szczepienie należy odłożyć na później również w sytuacji, gdy dana szczepionka zawiera żywe wirusy, a dziecko otrzymało preparaty krwi lub immunoglobulinę, bądź inną „żywą” szczepionkę w ciągu ostatnich 4 tygodni.

 

Czas, o który należy opóźnić szczepienie po podaniu krwi i jej preparatów, w zależności od rodzaju preparatu oraz jego dawki, może wynosić 3—11 miesięcy. Zalecenie to dotyczy tylko szczepionek zawierających żywe wirusy, podawanych w postaci zastrzyku, zaś w mniejszym stopniu odnosi się do przyjmowanej doustnie szczepionki przeciwko rotawirusom. Jeżeli dziecko otrzymało krew lub jej preparaty w ciągu dwóch tygodni po szczepieniu przeciwko odrze, śwince i różyczce lub ospie wietrznej, wówczas szczepienie to należy uznać za nieważne i trzeba je powtórzyć po upływie 3—11 miesięcy. Zgłoś taki przypadek lekarzowi.

 

Przeciwwskazaniem do szczepienia będzie również występowanie objawów ostrej choroby o cięższym przebiegu np. ospa wietrzna z gorączką lub zaostrzenie choroby przewlekłej. W takim przypadku rozsądniej będzie odłożyć szczepienie do czasu ustąpienia objawów i wyzdrowienia dziecka. Zgodnie z ogólnymi regułami szczepień, pacjentów z ostrymi chorobami o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu należy zaszczepić jak najszybciej po ustąpieniu choroby i po wykluczeniu innych przeciwwskazań.

 

Czas potrzebny do powrotu do zdrowia po ostrej chorobie nie jest ściśle określony, ale zwykle wynosi 1–2 tygodnie. Celem opóźnienia szczepienia jest przede wszystkim odróżnienie niepożądanych odczynów poszczepiennych od powikłań danej choroby.  Ponieważ naczelną zasadą szczepień jest, dobro pacjenta, dlatego w niektórych sytuacjach szczepi się pomimo trwającej choroby, np. szczepienia poekspozycyjne, przeciwko tężcowi czy wściekliźnie – nie ma uzasadnienia do ich odwlekania.


Zgodnie z rekomendacjami Komitetu Doradczego do spraw Praktyki Szczepień (ACIP) oraz Komitetu Chorób Zakaźnych Amerykańskiej Akademii Pediatrii ekspozycja na chorobę zakaźną ani łagodna infekcja nie są przeciwwskazaniami do szczepień. Szczepienie wykonane w okresie wylęgania choroby zakaźnej nie wpływa istotnie na jej przebieg kliniczny, a szczepienie wykonane po kontakcie z chorobą zakaźną, w okresie jej wylęgania, jak również podczas łagodnie przebiegającej choroby z gorączką lub bez gorączki jest w pełni efektywne.
                 

Wiele stanów i chorób powszechnie uznawanych za przeszkody w wykonaniu szczepienia w rzeczywistości nie stanowi takich przeciwwskazań. Należą do nich:

  • katar, kaszel, biegunka, sporadyczne wymioty lub lekka infekcja z gorączką do 38,5°C lub bez gorączki (w zależności od ciężkości przebiegu choroby i wysokości gorączki lekarz może jednak zdecydować o odroczeniu szczepienia do czasu wyzdrowienia dziecka);
  • alergia, a także atopowe zapalenie skóry, astma oskrzelowa, katar sienny i sapanie przez zatkany nos;
  • wcześniactwo, mała urodzeniowa masa ciała (w przypadku urodzeniowej masy ciała poniżej 2000 g modyfikacji wymaga szczepienie przeciwko gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B);
  • niedożywienie;
  • żółtaczka fizjologiczna noworodka;
  • przyjmowanie antybiotyków, stosowanie maści przeciw zapalnych na skórę lub leków w inhalacji;
  • zapalenie lub miejscowe zakażenie skóry (szczepionkę można podać w inne miejsce);
  • przewlekłe choroby serca, nerek i wątroby w stabilnym okresie (tzn. nie w czasie nasilenia objawów);
  • stabilny stan neurologiczny w przypadku chorób układu nerwowego (np. mózgowego porażenia dziecięcego, zespołu Downa, skutecznie leczonej padaczki).

 

 

 

2018-06-25