Ryzyko rozwoju raka piersi wzrasta wraz z wiekiem, a najbardziej zagrożoną grupą wiekową są kobiety w przedziale między 50. a 69. rokiem życia (ok 70% przypadków). Inaczej jest wśród młodych kobiet, gdzie przed 30 rokiem życia odsetek zachorowań wynosi 0,65% wszystkich nowotworów złośliwych sutka. Do zachorowania predysponują także kobiety z wydłużoną ekspozycją na działanie hormonów jajnika, szczególnie estrogenów, co dotyczy kobiet z pierwszą miesiączką poniżej 11. roku życia i późną menopauzą po 55. roku życia. Szczególnie zagrożoną grupą są panie z predyspozycjami genetycznymi i wykrytymi mutacjami genów BRCA 1 lub/i BRCA 2.

 

Wśród innych czynników ryzyka wymienia się:

 

– dietę bogatą w tłuszcze nasycone

– otyłość, zwłaszcza po menopauzie i typu brzusznego

– nadmierne spożycie alkoholu

– ekspozycję na działanie promieniowania jonizującego

– rak macicy i jajnika

– zwyrodnienie torbielowate gruczołu sutkowego

– długotrwałą hormonalną terapię zastępczą

– wysoką gęstość piersi

– brak aktywności fizycznej.

Profilaktyka:

Do profilaktyki pierwotnej, czyli działań mających na celu zapobieganie chorobie zaliczamy odpowiednio zbilansowaną dietę, która musi zawierać w sobie składniki,tj. potas, karotenoidy, kwas foliowy, witaminy C,E i z grupy B oraz aktywność fizyczną. Systematyczna, umiarkowana aktywność fizyczna przez 30-60 minut na dobę, ma działanie zapobiegające wystąpieniu raka sutka w każdym wieku.

 

Jedną z form profilaktyki pierwotnej jest chemoprewencja, polegająca na stosowaniu naturalnych lub farmakologicznych substancji, by zatrzymać lub zwolnić proces kancerogenezy oraz regresji (cofaniu) już obecnych zmian. Najpowszechniejszym lekiem jest tamoksyfen, który zmniejsza występowanie przedinwazyjnego i naciekającego raka przewodowego oraz zrazikowego u kobiet obciążonych genetycznie, a u kobiet z przebytą chorobą nowotworową zahamowuje rozwój raka w sąsiedniej piersi. Trzyletni okres podaży leku zabezpiecza pacjentkę na 10 lat i powinien być wdrażany już od 35. roku życia.

 

Inwazyjną formą profilaktyki pierwotnej, kierowaną głównie do nosicielek mutacji BRCA1 i/lub BRCA2, jest profilaktyczna adneksektomia (usunięcie jajników i jajowodów) z ewentualną histerektomią (usunięciem macicy) pomiędzy 35. a 45. rokiem życia. Po usunięciu przydatków ryzyko rozwoju BRCA-zależnych nowotworów jajnika, jajowodu i otrzewnej zmniejsza się o 71-96 %, a raka piersi u nosicielek BRCA1 o 45-56%, BRCA2 ok. 46-72%. Natomiast podskórna obustronna mastektomia u kobiet z potwierdzoną mutacją genów BRCA1/BRCA2, może zmniejszyć ryzyko nowotworu nawet o 81-100%. Wskazaniem do tego zabiegów są także gęste i guzowate piersi, których diagnostyka mammograficzna jest trudna.

 

Pierwszym, najtańszym i całkowicie samodzielnym sposobem profilaktyki wtórnej jest samobadanie piersi. Od 20. roku życia każda kobieta raz w miesiącu powinna regularnie badać piersi. Najlepiej, gdy badanie przypadnie na 2-3 dzień po miesiączce, ponieważ piersi nie są obrzęknięte i bolesne, lub w przypadku kobiet niemiesiączkujących w wyznaczony dzień w miesiącu. Do wykrycia możliwe są guzy wielkości ok. 1cm zwykle w I stadium zaawansowania.

 

Złotym standardem w diagnostyce nowotworów piersi jest mammografia. Umożliwia wykrycie guzków średnicy 2-3 mm, charakteryzuje się wysoką swoistością i czułością około 85%. Współcześnie mammografia wykonywana jest częściej aparatami cyfrowymi niż analogowymi, które umożliwiają szybszą diagnozę, przechowywanie i przesyłanie obrazu oraz lepszą ocenę zmiany w gruczołach piersiowych u kobiet o gęstszej strukturze tkanki w okresie przedmenopauzalnym i okołomenopauzalnym.

 

Uzupełnieniem mammografii jest ultrasonografia piersi, pozwalająca na różnicowanie zmian litych i torbielowatych, ocenę przewodów mlecznych i struktur położonych blisko klatki piersiowej oraz umożliwia określenie charakteru i rozległości zmian. Jest to metoda tania, nieinwazyjna, bezpieczniejsza od mammografii, gdyż nie wymaga oddziaływania promieniowania rentgenowskiego. USG jest cenne w ocenie piersi o dużej gęstości, więc zalecana jest u młodych kobiet do 40. roku życia i ciężarnych.

 

Rezonans magnetyczny mimo wysokiej czułości i swoistości, ze względu na wysokie koszty badania, nie cieszy się duża popularnością wśród ogółu kobiet. Szczególną grupą, wymagającą stałej kontroli lekarskiej, są kobiety obciążone genetycznie. Powinny stosować specjalne zasady profilaktyki i częściej dokonywać badań kontrolnych.

 

Czas, w jaki zmiana staje się złośliwa, odgrywa największą role. Każda kobieta najlepiej zna swój organizm i potrafi odczuć niepokojące zmiany, przez co w największym stopniu jest odpowiedzialna za swoje życie. To kobieta jest lekarzem pierwszego kontaktu dla swoich piersi, dlatego tak istotną rolę odgrywa znajomość i umiejętność stosowania metod profilaktyki

 

2019-06-09