Nowe zalecenia dla kobiet w ciąży odnośnie wykonywania USG piersi

Prezentujemy stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników odnośnie wykonywania badania USG piersi u ciężarnych

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem występującym u kobiet. Większość zachorowań dotyczy kobiet w wieku pomenopauzalnym, ale chorują również kobiety w wieku rozrodczym, np. w 2013 w Polsce grupa kobiet w wieku poniżej 45 lat stanowiła 10,3% zachorowań na raka piersi. Dominującą grupę stanowią pacjentki w wieku 35-45 lat.


Rak piersi u ciężarnych (PABC - pregnancy-associated breast cancer) definiowany jest jako rak piersi rozpoznany w ciąży lub w ciągu 1 roku po porodzie. Szacuje się , że na raka piersi zachoruje 1 na 3000 do 10 000 kobiet będących w ciąży.
 

Według danych GUS z 2014 roku wyraźnie przesuwa się, o co najmniej kilka lat wiek kobiet rodzących dzieci w Polsce. Kobiety poniżej 19 roku życia stanowią 4% rodzących, w wieku 20-24 lat stanowią tylko 15%, 25-29 lat- 35% , 30-34 lata - 30%, 35-39 lat - 12%, a 4% kobiet rodzi dziecko w wieku powyżej 40 roku życia. Wzrasta więc również liczebność grupy kobiet, u których rozpoznawany jest rak piersi podczas ciąży. Obecnie mediana wieku ciężarnych ze współistniejącym rakiem piersi wynosi 34 lata.
 

Raki piersi rozpoznawane u ciężarnych są zazwyczaj bardziej zaawansowane niż w populacji kobiet nieciężarnych. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że rosnący guz w piersi traktowany jest jako fizjologiczna odpowiedź tkanki gruczołowej na zmiany hormonalne związane z ciążą. Diagnostyka u ciężarnych opóźniona jest przeważnie o 2-7 miesięcy od pojawienia się pierwszych symptomów. Wiadomo natomiast, że opóźnienie rozpoznania o 6 miesięcy wpływa na zwiększenie liczby osób z przerzutami do regionalnych węzłów chłonnych o ponad 5%, co wiąże się ze zdecydowanie gorszym rokowaniem.

 

Należy z pełną stanowczością podkreślić, iż leczenie raka piersi u kobiet będących w ciąży jest nie tylko możliwe, ale też konieczne – dotyczy to zarówno leczenia chirurgicznego, jak i chemioterapii. W wybranych przypadkach można rozważyć również zastosowanie radioterapii.

 

W związku z powyższymi danymi epidemiologicznymi oraz dostępnością badań usg wskazane jest wykonywanie u ciężarnych powyżej 35 roku życia nie tylko standardowego badania klinicznego piersi przez lekarza ginekologa-położnika, lecz także USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży.


U ciężarnych poniżej 35 roku życia, bez klinicznych objawów choroby piersi i bez rodzinnych/genetycznych wywiadów w kierunku raka piersi, należy rozważyć wykonanie USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży.
 

Natomiast w przypadku stwierdzenia niepokojących zmian klinicznych w obrębie piersi (guza, zaczerwienienia lub obrzęku skóry piersi, powiększonych węzłów chłonnych pachowych) konieczne jest wykonanie wszystkich niezbędnych badań diagnostycznych, mających na celu wykluczenie raka piersi: USG piersi, mammografii (z osłoną macicy), biopsji gruboigłowej podejrzanej zmiany w piersi oraz biopsji cienkoigłowej podejrzanych węzłów chłonnych pachowych - zgodnie ze standardami obowiązującymi u kobiet nie będących w cięży.

 

Należy pamiętać, że u kobiet ciężarnych biopsja cienkoigłowa guza w piersi jest niediagnostyczna i stanowi duże ryzyko błędnej diagnozy.


W oparciu dane epidemiologiczne należy się spodziewać coraz liczniejszej grupy ciężarnych, u których rozwinie się rak piersi. Należy więc dołożyć wszelkich starań, żeby jak najwcześniej rozpoznać tę chorobę. Wykonywanie badań USG może to rozpoznanie istotnie przyśpieszyć, a co za tym idzie, szybciej zostanie też rozpoczęte skuteczne leczenie raka piersi.

 

Autorzy powyższego stanowiska zgodnie pragną podkreślić, że wyniki leczenia raka piersi u ciężarnych nie powinny odbiegać od wyników leczenia chorych na raka piersi nie będących w ciąży. Jednak diagnostyka i leczenie ciężarnych chorych na raka piersi musi odbywać się w wyspecjalizowanych ośrodkach dysponujących doświadczonym wielodyscyplinarnym zespołem onkologów, ginekologów i innych specjalistów opiekującym się chorą. Uzasadnione wydaje się również stworzenie platformy, umożliwiającej raportowanie i monitorowanie wyników wykonanych badań USG u kobiet ciężarnych.

 

Autorzy powyższego stanowiska

 

Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld – Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej,
Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie


Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Nowecki – Kierownik Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii
Rekonstrukcyjnej, Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie


Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś – Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników,
Konsultant Krajowy w dziedzinie Perinatologii, Kierownik I Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego


Dr hab. n. med. Prof. UMK Dariusz Borowski - Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej, Ginekologii i
Neonatologii, Katedra Położnictwa, Uniwersytet Medyczny w Toruniu, Przewodniczący Sekcji
Ultrasonografii PTGP


Dr hab. n. med. Paweł Basta – Klinika Ginekologii i Onkologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Collegium
Medicum, Centrum Leczenia Chorób Piersi, Breast Unit, Szpital Uniwersytecki w Krakowie,
Przewodniczący Sekcji Senologicznej PTGP

 

Prof. dr hab. n. med. Wojciech Rokita – wiceprezes, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Ginekologów
i Położników, kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w
Kielcach


Dr n. med. Jerzy Giermek - Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej, Centrum OnkologiiInstytut im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie


Lek .med. Anna Skrzypczyk-Ostaszewicz – Klinika Ginekologii Onkologicznej, Centrum OnkologiiInstytut
im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie


Dr hab. n. med. Adam Maciejczyk – Prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Dyrektor
Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu


Prof. dr hab. n. med. Bronisława Pietrzak – I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego

 

 

 

 

 

 

2018-10-15