Skala Apgar, czyli strzał w dziesiątkę

Niezaleznie od tego, czy Twoje dziecko rodzi się naturalnie, czy też w wyniku cięcia cesarskiego, jego stan zdrowia będzie oceniony specjalnie do tego stworzoną skalą Apgar. A czymże ona jest ? Jest to wstępne badania noworodka, które sprawdza jego stan zdrowia. Pierwsza ocena odbywa się zaraz po urodzeniu dziecka, a jej celem jest sprawdzenie, czy noworodek nie wymaga natychmiastowej pomocy.

Ocenę z użyciem skali Apgar przeprowadza się przynajmniej dwukrotnie – w pierwszej i piątej minucie życia dziecka, chodź zaleca się, aby dodatkowo zrobić to również w trzeciej i dziesiątej minucie po porodzie. Wszystko po to, by ocenić, jak noworodek adaptuje się do nowego środowisku.

 

Należy pamiętać, że maksymalna nota nie zapewnia, że dziecko będzie w przyszłości rozwijało się bez żadnych problemów, ale pomaga w danym momencie zdecydować lekarzom, czy nie trzeba mu szybko udzielić specjalistycznej pomocy. W niektórych przypadkach ocenia się dziecko również po 10 i 15 minutach – w celu sprawdzenia, czy jego stan się poprawia, czy pogarsza.

 

U tak małego dziecka nawet specjalistyczne badania nie pomogłyby w ustaleniu ogólnej kondycji ośrodkowego układu nerwowego i prognozy na przyszłość. Skala ta została stworzona w latach 50. XX wieku przez Virginię Apgar, wybitną amerykańską lekarkę, i stosuje się ją na całym świecie. Noworodka poddaje się pięciu testom. Za każdy z nich może dostać od 0 do 2 punktów. Potem punkty są sumowane i lekarz neonatolog / pediatra, wystawia diagnozę.

 

Maksymalnie dziecko może zdobyć 10 punktów. Dziesiątka w skali Apgar świadczy o tym, że organizm noworodka wykonuje podstawowe funkcje życiowe. Suma 8-10 punktów oznacza bardzo dobry stan dziecka, noworodek taki jest zazwyczaj tylko zmęczony porodem i w krótkim czasie odzyskuje optymalne noty w obniżonych parametrach, 5-7 punktów to stan średni (często dziecko potrzebuje wtedy np. udrożnienia dróg oddechowych i podania tlenu), a 0-4 punktów - stan ciężki wymagający natychmiastowej intensywnej pomocy medycznej.

 

Lekarz, położna lub pielęgniarka powinni ocenić pięć kolejnych czynności życiowych noworodka:

 

Oddychanie - za pierwszy, donośny krzyk noworodek dostaje 2 punkty. Jeżeli krzyk jest

nieregularny, słaby - 1 punkt. Gdy dziecko w ogóle nie krzyczy - 0 punktów.

 

Czynność serca - jeżeli serce uderza ponad 100 razy na minutę, noworodek dostaje 2 punkty; jeśli

mniej niż 100 - 1 punkt; przy braku czynności serca - 0 punktów.

 

Reakcje na bodźce (lub Efekt drażnienia nosa) - noworodkowi drażni się okolice nozdrzy i ust.

Wkłada mu się cewnik do noska (nie zawsze się to stosuje). Dziecko powinno zareagować głośnym

płaczem, krzykiem lub kichaniem i za to dostanie 2 punkty. Jeśli na buzi pojawi się tylko grymas -

1 punkt. Gdy nie będzie żadnej reakcji - 0 punktów.

 

Napięcie mięśni - lekarz zgina i prostuje ręce oraz nogi noworodka. Jeśli ruchy kończyn są

energiczne, silne, zostaną mu przyznane 2 punkty. Jeżeli napięcie mięśni jest słabe - 1 punkt. Gdy

są one całkowicie wiotkie - 0 punktów.

 

Barwę skóry (Aaaaale różowy!!) - prawidłowo ukrwiona skóra jest różowa i za to przyznawane

są 2 punkty. Jeżeli noworodek ma sine ręce i nogi - lekarz przyzna 1 punkt, a jeśli skóra na całym ciele jest

sina albo blada - 0 punktów.

 

Wszystko dla lepszego zapamiętania układa się w ciekawy akronim OCENA :)

 

Nie zawsze jest tak źle, jak sugerowałaby niska liczba punktów w skali Apgar. Bo nawet gdy dziecko było podczas porodu tylko przez chwilę niedotlenione, wówczas punktacja w pierwszej minucie jest niska, ponieważ osłabiona jest akcja serca i zmienia się zabarwienie skóry. Zazwyczaj wystarczy podanie tlenu takiemu noworodki, aby nastąpiło wyrównanie tych zaburzeń i szybka poprawa jego stanu.

 

Gdy to nie pomaga i dziecko nadal nie oddycha, konieczna jest sztuczna wentylacja poprzez nałożenie maski wentylacyjnej i zastosowanie resuscytatora. W razie braku reakcji dziecka dokonuje się intubacji. Im cięższa jest postać niedotlenienia, tym więcej czasu potrzeba, by dziecko zaczęło spontanicznie oddychać.

 

Zazwyczaj bezpośrednio po przyjściu na świat czynność serca noworodka gwałtownie przyspiesza – do 160–180 uderzeń na minutę, ale wystarczy, że jest ich więcej niż 100, aby maluszek dostał 2 punkty w skali Apgar. Jeśli serce noworodka bije z częstotliwością mniejszą niż 80 uderzeń na minutę, lekarz może wykonać masaż serca. A gdy puls u dziecka nie jest wyczuwalny, konieczne jest przeprowadzenie akcji reanimacyjnej.

 

Dziecko o skórze bardzo bladej lub sinej otrzymuje zero punktów w skali Apgar. Warto wiedzieć, że noworodki po porodzie naturalnym są z reguły bardziej zmęczone, więc ich barwa skóry może być bardziej blada niż u noworodków rodzonych przez cesarskie cięcie. Zdrowy, urodzony o czasie noworodek jest zazwyczaj ruchliwy i przyjmuje tzw. ułożenie zgięciowe – wszystkie jego kończyny są zgięte w stawach, od palców rąk aż po palce stóp. Świadczy to o dobrym napięciu mięśni – taki maluch dostaje dwa punkty w skali Apgar.

 

Należy wspomnieć, że wynik testu Apgar u wcześniaka jest mniej wiarygodny niż u dzieci urodzonych o czasie. Dzieje się tak dlatego, że wcześniaki nie są jeszcze gotowe do samodzielnego życia i takie sytuacje jak problemy z oddechem czy słaba reaktywność są u nich zupełnie normalne, a odejmuje im się punkty. Dla nich więc zostały opracowane dodatkowo inne skale oceny ich rozwoju.

 

Ponadto, nie zawsze niski wynik w pierwszej minucie to powód do wielkiego zmartwienia rodzica, gdyż oznacza jedynie to, że noworodek potrzebuje doraźnej pomocy bezpośrednio po narodzinach. Wyjątek to długie niedotlenienie, które może mieć odległe konsekwencje. Warto też podkreślić, że stan dziecka może się poprawiać z minuty na minutę i nawet maluch, który na początku ma tylko 2 czy 3 punkty, często szybko to nadrabia i później normalnie się rozwija.

 

Po pomyślnie zakończonym teście Apgar, dziecko zostaje osuszone i umieszczone pod promiennikiem cieplnym, aby kolejne czynności przeprowadzić w warunkach komfortu termicznego. Tam zakładana jest tasiemki na rączki z danymi matki i dziecka i wykonywane są pomiary antropometryczne (masa ciała, długość całkowita, długość ciemieniowo-siedzeniowo, obwód głowy, klatki piersiowej i brzucha). Na sali porodowej, neonatolog wyklucza poważne wady wrodzone, a przede wszystkim sprawdza u nowonarodzonego dziecka drożność przełyku i odbytu (jest to bardzo ważne badanie przed rozpoczęciem karmienia).

 

Po badaniu fizykalnym – lekarskim noworodek jest przekazany matce. W pierwszych minutach po porodzie

matka obserwuje u noworodka wzmożoną aktywność pod postacią pobudzenia ruchowego, drżeń, płaczu i naprzemiennych ruchów głowy. Większość dzieci oddaje smółkę, czyli pierwszy stolec, krótko po urodzeniu w ciągu pierwszych 24 godzin. Po początkowym okresie pobudzenia ruchowego noworodek uspokaja się lub zasypia na około 1-1,5 godz.

 

Przez kolejne godziny można zaobserwować krótkie okresy wzmożonej aktywności z przyspieszeniem oddechu i odruchem wymiotnym - noworodek oczyszcza drogi oddechowe z pozostałości wód płodowych. Szczegółowe badanie lekarskie przeprowadza pediatra/neonatolog w ciągu pierwszych 12 godzin po urodzeniu. Sprawdza stan układu krążenia, oddechowego i pokarmowego, ocenia zewnętrzne narządy płciowe i stawy biodrowe. Bada odruchy noworodkowe, stan neurologiczny i kwalifikuje noworodka do szczepień ochronnych. W następnych dobach życia dziecka wykonywane są badania screeningowe,

o których więcej znajdziesz w artykule Narodziny i co dalej? Badania przesiewowe noworodka.

 

2017-03-05