Powrót płodności po porodzie. Metoda LAM: laktacyjny brak płodności

Wiele świeżo upieczonych mam, które zaczynają już powoli myśleć o powrocie do współżycia, zastanawia się, jak „uchronić się” przed kolejną ciążą. Szukają metod prostych, które nie są czasochłonne, ale przede wszystkim są skuteczne i całkowicie bezpieczne dla nich i dla ich dzieci.

Kilka ważnych słów o antykoncepcji po porodzie zawarła już Natalia Surma w swoim artykule Antykoncepcja a karmienie piersią, czyli seks po porodzie. Ja chciałabym te informacje wzbogacić o fizjologiczną stronę procesu jakim jest powrót płodności po porodzie oraz wspomnieć o pewnej może troszkę tajemniczej i może również nieco kontrowersyjnej metodzie, tj LAM – (ang. lactational amenorrhea method) laktacyjny brak miesiączki.

 

U większości kobiet karmiących piersią występuje okres naturalnej niepłodności, który może trwać całe miesiące. To tak, jakby sama natura umożliwiła kobiecie opiekę nad dzieckiem, chroniąc ją przed zbyt prędkim poczęciem następnego. Przy pełnym karmieniu piersią kobieta może być niepłodna nawet przez co najmniej 12 tygodni, jeżeli spełnione są wszystkie warunki metody LAM.


Ale wszystko po kolei...

Po pierwsze - dlaczego tak trudno stwierdzić, kiedy rozpoczyna się płodność po porodzie?

Otóż, największym problemem z przewidzeniem płodności po porodzie jest fakt, iż powraca ona jeszcze kilka dni przed owulacją. O ile samą owulację da się „wyczuć” lub zaobserwować – zwłaszcza u kobiet zaangażowanych w temat samoobserwacji, np. dzięki mierzeniu temperatury podstawowej ciała, obserwacji śluzu czy dodatkowych objawów owulacji – to płodności samej w sobie już nie. Ponadto dużo kobiet uważa, że jeżeli nie było miesiączki, to są dalej niepłodne. Niestety tak nie jest. Owulacja bardzo często, a nawet prawie zawsze, poprzedza pierwszą miesiączkę poporodową.

Kiedy więc pojawia się owulacja po porodzie?

Owulacja po porodzie może nadejść już po 2 tygodniach po porodzie, szczególnie jeśli matka nie karmi dziecka piersią. Uważa się, że istnieje wiele czynników mających wpływ na wydłużanie się czasu bez owulacji u kobiety po porodzie, a wśród nich wyróżnić można:


 karmienie wyłącznie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia dziecka,
 niepodawanie dziecku smoczka, który mógłby zakłócić proces laktacji,
 częste karmienie dziecka, tzw. karmienie na żądane.


Są to zasady opierającej się na niepłodności laktacyjnej, czyli niepłodności wywołanej produkcją prolaktyny w czasie karmienia piersią i laktacji. Prolaktyna jest hormonem przysadki mózgowej, który m. in. stymuluje rozwój gruczołów mlecznych i odpowiada za produkcję mleka. 

 

Niski poziom prolaktyny w organizmie matki to jedna z przyczyn problemów z karmieniem piersią. Gdy kobieta często i długo karmi piersią, w jej organizmie utrzymuje się dość wysokie stężenie tego hormon, co uniemożliwia prawidłowe dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i owulację, dzięki czemu prolaktyna może pełnić funkcję "naturalnego środka antykoncepcyjnego".

 

Współżycie w pierwszych 2 tygodniach po porodzie, kiedy niepłodność laktacyjna jest niemal pewna, nie jest jednak zalecane, ponieważ organizm kobiety musi się zregenerować po porodzie, a narządy rodne potrzebują czasu, by się wygoić. Do tego czasu współżycie może wywołać ból i dyskomfort, a nawet utrudnić gojenie się ran poporodowych.


Przyjmuje się, że wysoki poziom prolaktyny u kobiet niekarmiących piersią albo karmiących w sposób mieszany (pokarm matki i mieszanki mleczne) utrzymuje się tylko przez pierwsze 3 tygodnie, a owulacja występuje u nich między 4. a 6. tyg. po porodzie. Choć przy karmieniu mieszanym powrót płodności uzależniony jest od proporcji ilościowych między mlekiem matki, a innym pożywieniem.

 

Na tym założeniu opiera się właśnie metoda LAM. Nie jest to jednak metoda, która działa u każdej matki. W grę wchodzą niestety także inne czynniki, takie jak: indywidualne predyspozycje organizmu, dieta matki czy czynniki genetyczne. Ponadto uważa się, że może być ona skuteczna maksymalnie do 6. miesiąca życia dziecka, gdyż w momencie rozszerzania jego diety poziom prolaktyny w organizmie matki spada, bo karmienia piersią są rzadsze. Wówczas może powrócić także owulacja. U kobiet, które spełniają wszystkie kryteria (wymienione poniżej), metoda LAM w pierwszych 6 miesiącach po porodzie ma skuteczność 98% lub wyższą:

 

karmienie piersią musi być jedynym źródłem pożywienia. Sztuczne dokarmianie, podawanie w butelce mleka odciąganego z piersi, dopajanie oraz podawanie stałych pokarmów, zmniejsza skuteczność LAM,


dziecko musi być karmione piersią nie rzadziej niż co 4 godziny w ciągu dnia i nie rzadziej niż co 6 godzin w nocy,


wiek dziecka nie może przekraczać 6 miesięcy,


matka nie miała krwawienia z pochwy po upływie 56 dni od porodu ).


Jeśli powyższe kryteria są spełnione, istnieje średnio 2% prawdopodobieństwa zajścia w ciążę. Przy pełnym karmieniu piersią możliwość ta obniża się do 0,7%, a wzrasta do 2,9% przy prawie wyłącznym karmieniu piersią.


Pomocne w utrzymaniu dłuższego okresu niepłodności laktacyjnej oraz zwiększające skuteczność metody LAM, może być przestrzeganie zasad tzw. karmienia ekologicznego, które nieco wzbogacają warunki LAM, tj.:

 

1. Karmienie piersią musi być jedynym źródłem pożywienia dziecka: bez sztucznego dokarmiania i dopajania, bez odciągania pokarmu do butelki oraz (jeśli wiek dziecka nie przekracza 6 miesięcy) bez stałych pokarmów i wody.
2. Nie można podawać niemowlęciu dla uspokojenia smoczka ani butelki, a dziecko nie może nawykowo ssać palca.
3. Dziecko musi być często karmione piersią. Standardy LAM to tylko minimum: im częściej tym lepiej. Ssanie powinno być przedłużone, gdy niemowlę szuka piersi, a nie tylko nastawione na dostarczenie pokarmu, gdy jest głodne. LAM wymaga karmienia na żądanie.
4. Matka musi spać z dzieckiem w tym samym łóżku, gdyż bliskość niemowlęcia zwiększa wydzielanie prolaktyny.
5. Matka nie może rozstawać się z dzieckiem. Dotyczy to oddawania dziecka opiekunce lub osobie, która wozi je na długie spacery i wszystkiego innego, co fizycznie oddziela matkę od jej dziecka. Noszenie niemowlęcia (w chustach lub nosidełkach z tkaniny) oznacza wzajemną dotykową stymulację między matką a dzieckiem i zwiększa dostęp niemowlęcia do piersi. Każda rozłąka zmniejsza skuteczność ekologicznego karmienia piersią.

6. Matka musi codziennie korzystać z drzemki razem z dzieckiem.

7.Matka nie miała krwawienia z pochwy po upływie 56 dni od porodu (można zignorować krwawienie w pierwszych 56 dniach po porodzie).

 

[Zasady zostały opracowane przez Sheilę Kippley, jedną z założycieli Ligi Małżeństwo Małżeństwu]

 

Nieco restrykcyjne, nieprawdaż? ;-)


Mimo istnienia tej niepłodności warto prowadzić obserwacje, by prawidłowo oceniać czas wystąpienia kolejnych owulacji oraz dla lepszego poznania swojego organizmu. Do 12-go tygodnia ekologicznego karmienia piersią prowadzenie obserwacji jest dobrym ćwiczeniem i pomaga pilnować warunków karmienia, zaś od 13 tygodnia prowadzenie obserwacji może być podstawą do wdrożenia naturalnych metod rozpoznawania płodności. Pomocne w tym mogą być różnego rodzaju urządzenia, tzw. testery i monitory płodności (komputery cyklu, aplikacje internetowe), dzięki którym obserwacje nie będą zbytnio uciążliwe.

 

2017-02-02