Katarek u noworodka. Norma czy już problem?

Każdy noworodek po narodzinach ma w swoich drogach oddechowych pewną ilość wydzieliny w postaci zalegającego płynu owodniowego, który nie został usunięty podczas porodu. Zwłaszcza dzieje się tak u dzieci po cięciach cesarskich, gdzie nie dochodzi do przechodzenia dziecka przez kanał rodny, a co za tym idzie, do „wyciskania” z ich płuc owego płynu. Dlatego też wiele noworodków przez pierwsze godziny/dni swojego życia po prostu ulewa oraz kicha – oczyszczając nosek. A co jeśli zalegającej wydzieliny jest więcej  albo zalega ona przez dłuższy czas? Czy noworodek w ogóle może mieć katar? Na te pytania ma dać odpowiedź poniższy artykuł.

Dzieci do pierwszego roku życia oddychają wyłącznie przez nos i to aż 50 razy na minutę. Dla organizmu małego dziecka nos pełni rolę filtra i zarazem klimatyzatora- usuwa zanieczyszczenia znajdujące się we wdychanym powietrzu, ogrzewa je i reguluje wilgotność. Dzieje się tak za sprawą rzęsek znajdujących się na błonie śluzowej, którą jama nosa wyłożona jest od środka.

 

W nosie jest także nabłonek węchowy, odpowiedzialny za odczuwanie zapachu. Kanały nosowe u noworodków i niemowląt są jeszcze bardzo wąskie, dlatego nawet zwykły katarek, który wbrew pozorom nie jest u nich aż tak rzadką przypadłością – urasta do rangi poważnego problemu i może być przyczyną groźnych chorób, np. zapalenia płuc, zatok czy też uszu.

 

Zalegająca w nosie wydzielina może też nieodwracalnie uszkodzić błonę śluzową i rzęski. Nawet niewielki obrzęk błony śluzowej powoduje całkowitą niedrożność nosa, przez co dziecko nie może swobodnie oddychać, jest rozdrażnione, gorzej śpi i je – maluszek musi przerywać ssanie, by zaczerpnąć powietrza. 

 

Przewlekły katar może wywołać zaburzenia oddychania, często określane jako sapka – dziecko stale ma rozszerzone skrzydełka nosa i otwarte usta. Dlatego tak ważne jest, by nosek był czysty i drożny. Tak malutkie dziecko nie potrafi go sobie samo oczyścić, a chwilową ulgę przynosi mu jedynie płacz, podczas którego spływające do nosa łzy rozpuszczają zaschniętą wydzielinę i ułatwiają oddychanie.

 

Katar objawia się jako cieknąca wydzielina z nosa. Za pojawienie się kataru u maluszków najczęściej odpowiada wirus, zwłaszcza gdy wydzielina jest wodnista i przezroczysta. W przypadku, gdy jest gęsta, o kolorze zielonkawym, może wskazywać na istnienie infekcji bakteryjnej górnych dróg oddechowych. Jeżeli katarowi towarzyszą napady kichania czy sapka, może to wskazywać na objawy alergii, np. na roztocza kurzu domowego i w takim przypadku należy skonsultować się z lekarzem alergologiem.

 

Jeżeli katar ma noworodek, wówczas od razu udaj się po poradę do pediatry, a jeżeli problem dotyczy kilkumiesięcznego szkraba często wystarczą proste domowe sposoby w połączeniu z obserwacją stanu dziecka. Pamiętaj, że na wodnisty katar nie należy stosować tak chętnie przepisywanych przez lekarzy antybiotyków, zwłaszcza bez dokładnego określenia źródła infekcji. Antybiotyki wykazują działanie przeciwbakteryjne, a wodnisty katar wywoływany jest przede wszystkim przez wirusy. Ich stosowanie może spowodować pojawienie się w późniejszym czasie oporności różnych bakterii na działanie owych antybiotyków u Twojego dziecka.

 

Co więc powinnaś zrobić? Na samym początku należy udrożnić nos dziecku, aby mogło swobodnie oddychać. Jeżeli wydzielina jest gęsta, zaleca się stosowanie roztworu wody morskiej bądź kilku kropli roztworu soli fizjologicznej do obu dziurek nosa. Następnie zaleca się położyć maluszka na kolanach rodzica na brzuszku z głową poniżej klatki piersiowej, tak aby wydzielina mogła swobodnie spłynąć. Do oczyszczania przewodów nosowych dziecka można zastosować także gumową gruszkę lub specjalny aspirator do nosa. Warto również oklepywać plecy dziecka podczas jego leżenia na brzuchu, tak aby wydzielina nie zalegała w dolnych partiach dróg oddechowych.

 

Można również nanieść maść majerankową na okolice nozdrzy dziecka. Ziele majeranku ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, działa również ściągająco na błony śluzowe. Maści nie należy stosować w dużych ilościach, ani zbyt często, a także nie nakładać jej na skórę pod noskiem, gdyż może powodować przebarwienia skórne, a nakładana do wnętrza noska może spowodować zanik rzęsek. Po konsultacji z pediatrą możesz zapuszczać dziecku krople do nosa, ale to już powinna być ostateczność. Krople przynoszą tylko chwilową ulgę, a ponadto podrażniają śluzówkę.


Innym bardzo ważnym sprzymierzeńcem w walce z katarem jest karmienie piersią. Mleko matki nie tylko zawiera wiele przeciwciał, ale odpowiednio nawadnia dziecko, a co za tym idzie – rozrzedza wydzielinę. Jeżeli Twoje dziecko już nie ssie piersi, podawaj mu do picia duże ilości wody. Jeżeli chodzi o typowo domowe sposoby radzenia sobie z katarem, wówczas warto wspomnieć przede wszystkim o wprowadzeniu pewnych zmian w otoczeniu maluszka, chociażby o podniesieniu jednej strony łóżeczka w taki sposób, by jego główka zawsze była ułożona wyżej niż reszta ciała. Nie chodzi jednak o podłożenie poduszki, ale ułożenie materaca pod delikatnym kątem, kładąc pod nim np. zwinięty koc. Innym rozwiązaniem może być położenie książek pod nogi łóżeczka.

 

Kolejną rzeczą jest odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza w pokoju dziecka. Suche powietrze wysusza śluzówki w nosku i gardle dziecka. Można kupić specjalny nawilżacz powietrza albo po prostu zostawić pranie do wysuszenia, powiesić mokry ręcznik na kaloryferze lub postawić miskę z wodą tuż koło grzejnika. Fajnym sposobem jest również zagotowanie wody w płaskim garnuszku i pozostawienie jej do wystygnięcie niedaleko łóżeczka dziecka, oczywiście zachowując wszystkie środki ostrożności.

 

Temperatura w pokoju śpiącego niemowlaka nie powinna przekraczać 20-21°C, a niektórzy pediatrzy sugerują nawet 19°C w przypadku kataru. Należy również często wietrzyć pomieszczenie, ale nie można przy tym dopuścić do tego, by dziecko leżało w przeciągu. Warto otwierać okna na kilka minut wielokrotnie w ciągu dnia, najlepiej wtedy, gdy dziecko jest akurat w innym pomieszczeniu. Jeśli dziecko skończyło 6 miesięcy, możesz smarować mu plecki i piersi maścią z substancją lotną, która zmniejsza przekrwienie śluzówek.

 

Jeśli chodzi o spacer, to jest on niewskazany jeśli mamy do czynienia z zakatarzonym noworodkiem, natomiast niemowlę bez obaw możesz zabrać na krótka wędrówkę pod warunkiem, że pogoda temu sprzyja a dziecko nie ma kaszlu ani gorączki. Katar nie jest również przeciwwskazaniem do kąpieli, wręcz przeciwnie. Para wodna unosząca się w łazience posłuży jako inhalacja i rozrzedzi wydzielinę. Zalecana temperatura wody to 37 stopni Celsjusza. Pamiętaj, aby w łazience było odpowiednio ciepło i kąpiel nie trwała zbyt długo, a po kąpieli dokładnie osusz malca.


Jeżeli domowe sposoby na katar u niemowlaka nie przynoszą dziecku ulgi, albo gdy wydzielina zmienia kolor z przeźroczystego na zielonkawy, przyszedł czas na wizytę u specjalisty. Pediatra pozwoli upewnić się, że katar u dziecka nie jest objawem zakażenia bakteryjnego. Ważne także, by zwrócić uwagę nie tylko na zatkany nos zakatarzonego niemowlaka, ale także na jego uszy.

 

Powikłaniem kataru u niemowląt i małych dzieci może być bolesne i groźne zapalenie ucha, dlatego jeżeli maluch częściej niż zwykle dotyka i trze ucho, jest mocno rozdrażniony i trudno mu spokojnie ssać, konieczna jest szybka konsultacja z pediatrą. Niepokojącymi objawami występującymi razem z katarem u dziecka, które powinny skutkować wizytą u lekarza, są również: gorączka, biegunka czy wymioty. Lekarz powinien obejrzeć także malucha, jeśli katar trwa bardzo długo lub często nawraca. Warto zastanowić się wtedy, czy nie jest objawem alergii.

 

A kiedy można zacząć myśleć o alergicznym pochodzeniu kataru? Wówczas, gdy:

  • katar pojawia się w określonych porach roku lub przy kontakcie np. z kotem lub po spożyciu jakiegoś pokarmu,
  • wydzielina jest wodnista lub śluzowa,
  • wydzielinie towarzyszą przekrwione spojówki,
  • pojawiają się cienie pod oczami (w kolorze liliowym) i wewnętrzny obrzęk noska,
  • maluch często ma katar, który długo się utrzymuje,
  • skłonność do kataru utrzymuje się po drugim roku życia.

 

Niestety testy na alergeny można wykonać dopiero u dzieci powyżej 3. roku życia. Jeśli lekarz oceni, że jest to katar alergiczny, zgłoś się do alergologa, a on powie Ci jak radzić sobie z tego typu katarem.

 

2018-05-15